เครื่องมือสำหรับการสอนออนไลน์ในลักษณะที่เป็นเรียวไทม์หรือสอนแบบเห็นหน้าเห็นตาระหว่างผู้สอนกับผู้เรียนที่เหมาะสมที่สุด เพื่อที่จะได้สอนตามเวลาที่กำหนดในตารางสอน จะได้นัดหมายนักศึกษามาเข้าเรียนได้ตามปกติ มีเครื่องลักษณะดังกล่าวหลากหลายเป็นไปตามแต่ละมหาวิทยาลัยจะถนัดและได้รับการฝึกอบรมที่แตกต่างกัน มีทั้งที่เป็นแบบเสียค่าใช้จ่ายและไม่เสียค่าใช้จ่าย มีคุณภาพและการใช้งานที่ไม่เหมือนกัน แต่มีคุณลักษณะเดียวกันคือสามารถที่จะใช้สอนออนไลน์ได้เหมือนกัน ผู้สอนและผู้เรียนสามารถพบกันได้ในเวลาเดียวกัน ลักษณะเครื่องมือที่ใช้ในการสอนออนไลน์จะเป็นลักษณะแตกต่างกันได้แก่

• สื่อสังคมออนไลน์ (Social Media) สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสอนแบบเรียวไทม์ได้เช่น เฟสบุ๊คซ์ไลฟ์ (Facebook live) , ไลน์ (LINE) , สไกด์ (Skype) ฯลฯ ซึ่งมีลักษณะเป็นโปรแกรมสนทนาออนไลน์แบบเห็นหน้า เป็นการสนทนาแบบกลุ่มที่สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสอนออนไลน์ได้ แต่ไม่มีเครื่องมือช่วยในการบรรยายและควบคุมการนำเสนอต่าง ๆ มีลักษณะเป็นห้องสนทนาระหว่างบุคคลมากกว่า
• การประชุมทางไกล (Video Conferencing) เป็นระบบการสื่อสารสองทางที่นิยมนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสอนออนไลน์มากที่สุด เนื่องจาก
  เป็นระบบที่สามารถพบกันระหว่างผู้สอนกับผู้เรียนในทันที สามารถจัดกลุ่มในการเรียนในลักษณะชั้นเรียนได้ ควบคุมการบรรยายและการนำเสนอของผู้สอนและผู้เรียนได้ด้วยเครื่องมือต่าง ๆ ทำให้ได้รับความนิยมในการนำมาใช้ในการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ในแบบปฏิสัมพันธ์ในเวลาเดียวกัน
  กลุ่มนี้ได้แก่ Microsoft Team / Google Hangouts Meet / Google Classroom, Zoom.us , Webex Cisco, Youtube channel ฯลฯ

ส่วนโปรแกรมติดตั้งประเภทเชื่อมอินเทอร์เน็ตแล้วเปิดออนไลน์ ควบคุมได้ด้วยตนเองก็เช่น OBS (Open Broadcast Software) คือโปรแกรม OpenSource ที่ต้องลงเครื่องเปิดให้ใช้งานฟรี บันทึกได้ นำมาขึ้นยูทูปได้อีกรอบ นอกจากนั้นก็ยังมีอีกมากมาย

การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบเป็นวงกว้างไปทั่วโลก ทำให้เกิดการหยุดชะงักกิจกรรมต่าง ๆ
การยกเลิกการประชุมทั่วโลก มีการยกเลิกการเรียนการสอนในมหาวิทยาลัยของประเทศไทยหลายแห่งเนื่องจากความวิตกกังวลในการที่
ผู้เรียนมาเรียนร่วมกันจะเกิดการติดเชื้อและการแพร่กระจายทำให้ควบคุมได้ยาก ความตื่นตระหนกสะท้อนไปถึงการขาดแคลนวัสดุป้องกันเชื้อ
ตลอดจนความวิตกกังวลที่จะเข้าร่วมการประชุมที่มีผู้คนเข้าร่วมมาก ๆ ที่จะทำให้เกิดการติดเชื้อ ทำให้กิจกรรมต่าง ๆ ต้องหันมาจัดในลักษณะการออนไลน์

เพื่อให้กิจกรรมดำเนินต่อไปได้โดยที่ผู้เข้าร่วมไม่จำเป็นต้องอยู่ในพื้นที่เดียวกัน โดยทุกคนสามารถสื่อสารกันได้ทุกที่ทุกเวลาแม้จะอยู่ห่างกัน จึงจำเป็น
ต้องมีการใช้งานระบบประชุมทางไกล (Video Conferencing) เข้ามาช่วยในการจัดกิจกรรมต่าง ๆ เมื่อการจัดการเรียนการสอนในมหาวิทยาลัยไม่สามารถดำเนินการได้ การจัดการเรียนการสอนที่ให้ผู้เรียนเข้ามาศึกษาร่วมกันในเวลาเดียวกัน โดยการใช้โปรแกรมประชุมทางไกลที่มีให้เลือกอยู่มากมาย อาทิเช่น zoom.us , Microsoft Team, Google Meet ฯลฯ แต่ละอย่างมีลักษณะคล้าย ๆ กันแต่มีคุณลักษณะพิเศษเฉพาะของตนที่แตกต่างไปตามแต่ผู้ใช้งานจะเลือกใช้

ส่วนตัวผมเองตอนนี้ใช้ Webex Cisco เป็นหลัก เพราะทำงานได้ต่อเนื่องหลายชั่วโมงฟรี โดยไม่มีการตัดเริ่มต้นใหม่ ส่วน zoom.us เป็นระบบที่ดีมากทำงานคล้ายกันกับ Webex Cisco แต่เสียค่าใช้จ่าย ให้ใช้งานได้ฟรีเพียง 40 นาทแล้วก็ต้องเปิดห้องใหม่อยู่ตลอดเวลา MS Team ก็ต้องเป็นสมาชิกของไมโครซอฟท์ เช่นเดียวกันกับ Google ก็ต้องเป็นสมาชิกและมีอีเมลของ google ขณะที่ Webex Cisco สมัครแล้วใช้งานได้ทันที ข้อเสียก็คือต้องสมัครแล้วรออีเมลตอบทีละขั้นประมาณ 1-3 วัน ถ้าใครไม่รู้ก็นึกว่าไม่อนุญาตให้ใช้ก็จะไม่คลิกเข้าไปดูเงื่อนไขอย่างต่อเนื่องทำให้เสียสิทธิ แต่ถ้ารอจนได้รับ login/password จึงจะได้สิทธิเปิดห้องเรียนฟรีไม่มีค่าใช้จ่าย

ห้องประชุมระบบ Video Conferencing ด้วย Webex Cisco ของ รศ.ดร.ปรัชญนันท์ นิลสุข ไปพบผมได้ที่นี่ครับ (14 เมษายน 2563)
https://meetingsapac3.webex.com/meet/prachyanun.n

ภาพ 2 ห้องเรียนออนไลน์ด้วย Zoom.us ของนักศึกษาปริญญาโทการบริหารศึกษา มหาวิทยาลัยธนบุรี พ.ศ.2563